• Μια στρατηγική συνεργασία Υπουργείου Πολιτισμού, Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και ΕΜΠ για την προστασία και αξιοποίηση ενός ιστορικού μνημείου
Στο επίκεντρο ενός ευρύτερου σχεδίου ανάδειξης και αναβίωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς των Δωδεκανήσων, το Διοικητήριο της Ρόδου—ένα εμβληματικό κτήριο της Ιταλοκρατίας στην παραλία του Μανδρακίου—μπαίνει σε τροχιά αποκατάστασης και ενεργειακής αναβάθμισης μέσω ερευνητικού προγράμματος-σταθμού. Η σύμπραξη του Υπουργείου Πολιτισμού, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου φέρνει στο προσκήνιο τη σύγχρονη προσέγγιση για τη διατήρηση της πολιτιστικής ταυτότητας, με εργαλείο την επιστήμη και τη βιωσιμότητα.
ΤΟ ΚΤΗΡΙΟ – ΙΣΤΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ
Χτισμένο τη διετία 1925–1927 από τον Ιταλό αρχιτέκτονα Florestano Di Fausto, το Διοικητήριο αποτελεί αρχιτεκτονικό στολίδι, σύμβολο του εκλεκτισμού της εποχής, με συνδυασμούς από βυζαντινά, ανατολίτικα και γοτθικά στοιχεία. Η βόρεια όψη του θυμίζει έντονα το Παλάτι των Δόγηδων στη Βενετία, ενώ η πέτρινη διακόσμηση της δυτικής πλευράς και η κόκκινη λιθοδομή της ανατολικής πλευράς αποτυπώνουν τον πολυπολιτισμικό χαρακτήρα της Ρόδου.
Προστατευόμενο ως διατηρητέο μνημείο, το κτήριο απαιτεί ευαίσθητες και αυστηρά καθορισμένες παρεμβάσεις, προκειμένου να συντηρηθεί, να λειτουργήσει και να αναβαθμιστεί ενεργειακά χωρίς να θιγεί ο ιστορικός και αρχιτεκτονικός του χαρακτήρας.
Ο ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
Η έρευνα που θα διενεργηθεί από το ΕΜΠ δεν περιορίζεται σε μία απλή ανακαίνιση. Στόχος είναι:
• Η αποτύπωση και αξιολόγηση της στατικής και δομικής κατάστασης του κτηρίου με σύγχρονες μεθόδους (3D scanning, φωτογραμμετρία, γεωδαιτικές αποτυπώσεις).
• Η τεκμηρίωση της αρχιτεκτονικής και ιστορικής του παθολογίας.
• Η πρόταση λύσεων για τη σεισμική θωράκιση και ενεργειακή αναβάθμιση, με υλικά και τεχνικές που σέβονται το χαρακτήρα του.
• Η εκπαίδευση του τεχνικού προσωπικού της Περιφέρειας, ώστε να μπορεί μελλοντικά να διαχειριστεί αντίστοιχα μνημεία σε άλλα νησιά.
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, κύριος του έργου, παρέχει τη χρηματοδότηση, ύψους 295.000 ευρώ πλέον ΦΠΑ, και συντονίζει τις τοπικές διαδικασίες. Το Υπουργείο Πολιτισμού επιβλέπει την τήρηση των κανονισμών προστασίας μνημείων. Το ΕΜΠ, ως επιστημονικός εκτελεστής, εφαρμόζει τις πιο σύγχρονες μεθόδους έρευνας, δημιουργώντας πρότυπα αποκατάστασης.
Η σύμβαση εκτείνεται σε τρείς φάσεις διάρκειας εννέα μηνών:
1. Α’ Φάση: Συλλογή στοιχείων – δημιουργία μεθοδολογίας.
2. Β’ Φάση: Εκτεταμένη ερευνητική δραστηριότητα και τεκμηρίωση.
3. Γ’ Φάση: Τροποποιήσεις και τελικές προτάσεις.
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ – ΚΙΝΔΥΝΟΙ – ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ
Το νησιωτικό περιβάλλον της Ρόδου, με υψηλή υγρασία, έντονους ανέμους με θαλάσσια άλατα και σεισμική δραστηριότητα, επιτείνει τη φθορά του κτηρίου. Το έργο καλείται να προτείνει καινοτόμες τεχνικές προστασίας – ακόμα και μεθόδους όπως η καθοδική προστασία του οπλισμού – που μπορούν να εφαρμοστούν και σε άλλα ιστορικά δημόσια κτήρια της Ιταλοκρατίας σε νησιά όπως η Κως και η Λέρος.
ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΧΡΗΣΗ – ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ
Η αποκατάσταση του Διοικητηρίου δεν είναι αυτοσκοπός. Πρόκειται για μια στρατηγική επένδυση που θα προσδώσει νέα πνοή στον δημόσιο χώρο της Ρόδου. Η δημιουργία πρότυπων μεθοδολογιών θα χρησιμεύσει ως εργαλείο για μελλοντικά έργα πολιτισμικής διαχείρισης σε εθνικό επίπεδο.
Η επιστημονική ομάδα του ΕΜΠ σκοπεύει να μετατρέψει τα αποτελέσματα της μελέτης σε διδακτικό υλικό, συμβάλλοντας έτσι στη μόρφωση των μηχανικών του αύριο. Ταυτόχρονα, η δημοσιοποίηση των ευρημάτων σε διεθνή περιοδικά και συνέδρια θα ενισχύσει τη διεθνή εικόνα της χώρας στον τομέα της συντήρησης πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το εμβληματικό Διοικητήριο της Ρόδου γίνεται παράδειγμα καινοτομίας και συνεργασίας. Είναι απόδειξη ότι ο σεβασμός στο παρελθόν μπορεί να γίνει γέφυρα προς ένα βιώσιμο, πολιτιστικά συνειδητό μέλλον. Η αναγέννηση του κτηρίου είναι αναγέννηση της ίδιας της ταυτότητας του τόπου.
