Οι κερδισμένοι και οι χαμένοι από την άνοδο του τουρισμού. Η ακτινογραφία του all inclusive και πώς μοιράζεται η «πίτα» στις περιφέρειες και στις εταιρείες. Οι καλύτερες αγορές και γιατί οι τουρίστες που μένουν σε ενοικιαζόμενα θεωρούνται… πελάτες «πέντε αστέρων».
Τον ορατό κίνδυνο να μετεξελιχθεί η αλματώδης ανάπτυξη του τουρισμού σε «privé» πάρτι για λίγους περιγράφουν πρόσφατα στοιχεία που παρουσιάστηκαν από το Ινστιτούτο Τουριστικών Ερευνών και Προβλέψεων (ΙΤΕΠ) του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος αλλά και του SETE Intelligence, του αντίστοιχου Ινστιτούτου του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ).
Οι υψηλές επιδόσεις, άλλωστε, του ελληνικού τουρισμού την τελευταία διετία και οι πρώτες θετικές ενδείξεις για το 2015 πυροδοτούν, ήδη, μια ευρεία συζήτηση για το «πώς» και το «πόσο» διαχέονται στην οικονομία της χώρας τα οφέλη από την άνοιξη του τουρισμού.
Το μοίρασμα της πίτας
Oι ξενοδόχοι εμφανίζονται να είναι αυτοί που αποσπούν τη μερίδα του λέοντος των εισπράξεων της χώρας από τον τουρισμό.
Το 2013 οι ξένοι που ήρθαν στην Ελλάδα δαπάνησαν 7,72 δισ. ευρώ, ενώ ξεπέρασε τα 4 δισ. το ποσό που ξόδεψαν όσοι ήρθαν εδώ αγοράζοντας κάποιο πακέτο διακοπών. Αυτό το ποσό (περί τα 11,5 δισ. ευρώ) είναι τα άμεσα έσοδα που εισέρρευσαν στην ελληνική οικονομία από τον τουρισμό το 2013.
Σύμφωνα με στοιχεία του ΙΤΕΠ, από τα 7,72 δισ. ευρώ που δαπάνησαν στη χώρα μας οι ξένοι τουρίστες που δεν αγόρασαν πακέτο διακοπών το 24,2% αφορούσε υπηρεσίες διαμονής, το 22,1% καταναλώσεις σε εστιατόρια-μπαρ, το 11,7% μετακινήσεις, το 23,4% αγορές, το 5,2% ψυχαγωγία, ενώ το 13,3% των δαπανών παραμένει αδιευκρίνιστο πού κατευθύνθηκε.
Από τα 7,72 δισ. ευρώ που αναφέρονται πιο πάνω, τα ξενοδοχεία φέρονται να εισέπραξαν 4,38 δισ. ευρώ (56,8%), τα ενοικιαζόμενα δωμάτια 930 εκατ. ευρώ (12,1%), ενώ 2,4 δισ. ευρώ (31,1%) κατευθύνθηκαν σε άλλους τύπους καταλυμάτων.
Η σχετικά ισόρροπη διάχυση των ωφελειών στις περιφέρειες και στις τοπικές οικονομίες παραμένει το μεγάλο αγκάθι.
Για του λόγου το αληθές, τα στοιχεία του ΙΤΕΠ δεν αφήνουν περιθώρια αμφιβολιών.
Σύμφωνα με αυτά, το Νότιο Αιγαίο, η Κρήτη και η Κεντρική Μακεδονία (λόγω Χαλκιδικής) αποδεικνύεται πως αποτελούν τους μεγάλους κερδισμένους καθώς αποσπούν τις τρεις πρώτες θέσεις σε διανυκτερεύσεις και έσοδα.
Οι πίνακες, ωστόσο, φωτογραφίζουν και τους μεγάλους κερδισμένους αλλά και τους χαμένους στο πάρτι του ελληνικού τουρισμού. Μόλις τρεις περιοχές, Νότιο Αιγαίο, Κρήτη, Βόρειο Αιγαίο, εμφανίζονται να αποσπούν μερίδιο εισπράξεων μεγαλύτερο από τον μέσο όρο των περιφερειών της χώρας, ενώ τα Ιόνια κινούνται ακριβώς στον μέσο όρο. Πιο συγκεκριμένα το Νότιο Αιγαίο εισπράττει έσοδα 29,03% περισσότερα από τον μέσο όρο των περιφερειών, η Κρήτη 22,75% περισσότερα και το Βόρειο Αιγαίο 2,85%.
Αντίθετα περιοχές όπως η Ανατολική Μακεδονία-Θράκη, η Ήπειρος, η Κεντρική Μακεδονία, η Θεσσαλία και η Δυτ. Ελλάδα περιορίζονται σχεδόν σε… μισά κομμάτια της πίτας, αν και υποχρεώνονται να φιλοξενήσουν μεγάλο αριθμό ξένων επισκεπτών και να δεχθούν την επιβάρυνση που αυτό συνεπάγεται.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα της Κεντρικής Μακεδονίας (κυρίως λόγω Χαλκιδικής) η οποία το 2013 ήταν 1η σε αφίξεις και 3η σε διανυκτερεύσεις και εισπράξεις, αλλά υστερούσε κατά 48,51% σε σχέση με τον μέσο όρο των περιφερειών της χώρας με βάση τις δαπάνες των τουριστών ανά ταξίδι.
Η ακτινογραφία του all inclusive
Στοιχεία που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο συνέδριο του ΣΕΤΕ, την ίδια στιγμή, διαμορφώνουν νέα δεδομένα για τη σημασία προϊόντων όπως το all inclusive αλλά και επιχειρήσεων όπως τα ενοικιαζόμενα δωμάτια. Ταυτόχρονα φωτογραφίζουν τους κύριους ωφελημένους της τουριστικής άνοιξης. Τα στοιχεία παρουσίασε το SETE Intelligence και προέκυψαν από επεξεργασία δεδομένων της Τράπεζας της Ελλάδος (ΤτΕ) και της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ).
Σύμφωνα με αυτά, το προϊόν all inclusive (πακέτα διακοπών που περιλαμβάνουν μεταφορές, διαμονή πλήρη διατροφή και χρήση εδικών υποδομών και υπηρεσιών) αφορά μόλις το 2% των ξενοδοχείων της χώρας, το 14% των δωματίων και αντιπροσωπεύει 16,4-18,9 εκατ. διανυκτερεύσεις (σχεδόν το 11% στο σύνολο της χώρας).
Τα στοιχεία αυτά, ωστόσο, δεν αναιρούν ότι σε συγκεκριμένες περιοχές (Ρόδος, Κως, Κρήτη, Κέρκυρα) τα ποσοστά του all inclusive είναι πολύ υψηλότερα.
Την ίδια στιγμή, εμμέσως, μπορεί να εκτιμηθεί κατά προσέγγιση ο αριθμός των ξενοδοχείων που αποσπούν τη μερίδα του λέοντος των συνολικών τουριστικών εισπράξεων της χώρας. Κι αυτό γιατί τα ξενοδοχεία που προσφέρουν διακοπές all inclusive είναι αυτά που συνδέονται στενά με τους ισχυρούς ξένους τουρ οπερέιτορ εξυπηρετώντας το μεγαλύτερο μέρος της πελατείας τους στη χώρα μας. Γι’ αυτό και στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι μεγάλα ξενοδοχεία που έχουν τη δυνατότητα να φιλοξενούν μεγάλο αριθμό πελατών.
Όπως προκύπτει, μάλιστα, από στοιχεία του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου για το ξενοδοχειακό δυναμικό της χώρας το 2013, οι μονάδες πέντε και τεσσάρων αστέρων (τις οποίες προτιμούν οι τουρ οπερέιτορ για τους πελάτες τους) δεν ξεπερνούν τις 1.650. Αυτές υπολογίζεται ότι αποσπούν τη μερίδα του λέοντος των τουριστικών εισπράξεων της χώρας.
Το εύρημα-έκπληξη, ωστόσο, του ίδιου πίνακα είναι άλλο! Αφορά τις επιχειρήσεις ενοικιαζόμενων δωματίων οι οποίες εμφανίζονται να προσφέρουν αναλογικά πολύ περισσότερα στις τοπικές οικονομίες σε σύγκριση με τα ξενοδοχεία υψηλών κατηγοριών (πέντε και τεσσάρων αστέρων) και ασύγκριτα πιο επωφελή σε σύγκριση με το all inclusive.
Έτσι, σύμφωνα με στοιχεία που αφορούν την Κρήτη και το 2012, οι πελάτες των επιχειρήσεων ενοικιαζόμενων δωματίων εμφανίζονται πως ξόδεψαν περισσότερα σε επιχειρήσεις εστίασης ακόμα κι από τους τουρίστες που διέμεναν σε ξενοδοχεία πέντε αστέρων (218 ευρώ έναντι 205 ευρώ)!
Συνολικά, μάλιστα, οι πελάτες ενοικιαζόμενων δωματίων φέρονται να ξόδεψαν για αγορές και εστίαση κατά μέσο όρο 330 ευρώ το άτομο.
Ελάχιστα λιγότερα απ’ όσα ξόδευαν συνολικά για ψώνια και διατροφή οι πελάτες των ξενοδοχείων πέντε (382 ευρώ) και τεσσάρων αστέρων (368 ευρώ).
Το προφίλ των επισκεπτών
Ένα στοιχείο πάντως που προκαλεί ήδη έντονες συζητήσεις αλλά και αντιπαραθέσεις, τόσο στον ευρύτερο επιχειρηματικό χώρο του τουρισμού όσο και στους κόλπους των ερευνητών που ασχολούνται με αυτόν, αφορά το οικονομικό όφελος από κάθε ξένο που επισκέπτεται τη χώρα μας.
Με απλά λόγια, τα στοιχεία δείχνουν πως οι ξένοι τουρίστες που έρχονται στην Ελλάδα αυξάνονται και πληθύνονται, αλλά η χώρα μας εισπράττει ολοένα και λιγότερα χρήματα από κάθε επισκέπτη.
Σύμφωνα με δεδομένα της Τράπεζας της Ελλάδος, (επεξεργασία SETE Intelligence) η συνολική μέση κατά κεφαλήν δαπάνη (ΜΚΔ) ανά ταξίδι μειώθηκε από 730 ευρώ (ανά επισκέπτη) το 2008 στα 604 ευρώ το 2013.
Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός πως το μέσο έσοδο ανά επισκέπτη εξακολούθησε το μακροβούτι ακόμα και όταν άρχισε να ανακάμπτει με γοργούς ρυθμούς ο τουρισμός το 2013. Έτσι, η μέση κατά κεφαλήν δαπάνη ανά ταξίδι μειώθηκε από 613 ευρώ το 2012 (λίγο πριν αρχίσει η άνοδος) σε 604 ευρώ το 2013, παρά τα ρεκόρ εκείνης της χρονιάς.
Από τα ίδια στοιχεία, ωστόσο, προκύπτει πως το μέσο έσοδο των ξενοδόχων από κάθε διανυκτέρευση μειώθηκε πολύ λιγότερο σε σύγκριση με τις συνολικές εισπράξεις της χώρας από κάθε ξένο επισκέπτη και, ήδη, φέτος επέστρεψε στα επίπεδα του 2008.
Το ακόμα πιο ανησυχητικό είναι πως η βουτιά στα έσοδα από κάθε ξένο τουρίστα καταγράφηκε σε μια στιγμή όπου άλλα στοιχεία δείχνουν πως σε μεγάλο ποσοστό (από 50% για τους Σκανδιναβούς μέχρι 77% για τους Ρώσους) οι ξένοι που επισκέπτονται την Ελλάδα δαπανούν ολοένα και λιγότερα, παρότι ανήκουν στη μεσαία και στην ανώτερη εισοδηματική τάξη.
Το αρνητικό αυτό αποτέλεσμα, επιπλέον, καταγράφηκε παρότι οι ξένοι επισκέπτες εμφανίζονται να πληρώνουν πολύ περισσότερα για να έρθουν στη χώρα μας σε σύγκριση με όσα ξοδεύουν κατά μέσο όρο για ταξίδια στο εξωτερικό.
Σύμφωνα με δεδομένα της εξειδικευμένης σε θέματα τουρισμού διεθνούς εταιρείας ερευνών IPK (επεξεργασία SETE Intelligence) κάθε Γερμανός ξοδεύει κατά μέσο όρο 1.379 ευρώ για να έρθει στην Ελλάδα έναντι 913 ευρώ που δαπανούν κατά μέσο όρο οι Γερμανοί όταν ταξιδεύουν στο εξωτερικό.
Αντίστοιχα γενναία βάζουν το χέρι στην τσέπη οι Γάλλοι πληρώνοντας 1.042 ευρώ για να κάνουν διακοπές στην Ελλάδα (έναντι 863 ευρώ του μέσου όρου), οι Σκανδιναβοί (1.181 ευρώ έναντι μέσου όρου 871 ευρώ), οι Ρώσοι (1.378 ευρώ έναντι 1.208 του μέσου όρου) και οι Αμερικανοί που τα δίνουν… όλα ξοδεύοντας 2.642 ευρώ για να έλθουν στην Ελλάδα, ενώ κατά μέσο όρο πληρώνουν σχεδόν τα μισά για να ταξιδέψουν στο εξωτερικό.
capital.gr Παναγιώτης Δ. Υφαντής
