Εγινε χθες στην αίθουσα συνεδριάσεων του νομαρχιακού συμβουλίου η παρουσίαση της μουσειολογικής μελέτης του Παλαιοντολογικού Μουσείου Αρχαγγέλου. Η παρουσίαση έγινε από τον καθηγητή Παλαιοβοτανικής – Παλαιοντολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ευάγγελο Βελιτζέλο παρουσία των δημάρχων Αρχαγγέλου Αλέκου Παπουρά, Καμείρου Δημήτρη Κρητικού και Νότιας Ρόδου Μανώλη Σάββή. Παρότι είχαν προσκληθεί για να παραστούν όλοι οι τουριστικοί φορείς του νησιού, το παρών έδωσε μόνο, η Ένωση Ξενοδόχων Ρόδου. Παρέστη, επίσης, εκπροσωπώντας το Λαογραφικό Μουσείο, ο κ Δημήτρης Κούκουλας.
Η μελέτη αποτυπώνει πλήθος σπουδαίων γεωλογικών ευρημάτων εκατομμυρίων ετών, που ο καθηγητής κ. Βελιτζέλος και οι συνεργάτες του εντόπισαν στο νησί της Ρόδου. Τα μοναδικής αξίας απολιθώματα, θα τοποθετηθούν στο παλαιοντολογικό μουσείο που κατασκευάζεται στην περιοχή “Λιβάδα” του Αρχαγγέλου και θα είναι έτοιμο το πρώτο εξάμηνο του 2011.
Την παρουσίαση άνοιξε ο νομάρχης Δωδεκανήσου που εξήρε την προσωπικότητα και το έργο που έχει προσφέρει ο καθηγητής με τον οποίο γνωρίζονται από τότε που ο κ. Γιάννης Μαχαιρίδης ήταν Γενικός Γραμματέας στο υπουργείο Αιγαίου. Ο κ Βελιτζέλος ήταν ο άνθρωπος που συνέβαλε, στο να δημιουργηθεί το μουσείο της Φυσικής Ιστορίας στο Σίγρι της Μυτιλήνης. Τότε ήταν που ο καθηγητής πρότεινε, να γίνει έρευνα και καταγραφή των γεωλογικών ευρημάτων σε όλο το νησί της Ρόδου. “Αναθέσαμε στον καθηγητή την έρευνα αυτή και αποτυπώσαμε όλους αυτούς τους χώρους που δεν προστατεύονται παρά το γεγονός ότι υπόκεινται στον αρχαιολογικό νόμο”, τόνισε ο νομάρχης Δωδεκανήσου Γιάννης Μαχαιρίδης.
“Μετά την έναρξη της μελέτης γεννήθηκε η ιδέα της δημιουργίας του μουσείου που θα λειτουργεί στον Αρχάγγελο. Το παλαιοντολογικό μουσείο θα εμπλουτίσει την πολιτιστική κληρονομία του τόπου μας. Παράλληλα θα προσθέτουμε το φυτώριο και το Μεσογειακό δάσος. Στόχος μας ακόμη είναι να δημιουργήσουμε τα γεωπάρκα και τις περιπατητικές διαδρομές”, είπε ο νομάρχης Δωδεκανήσου τονίζοντας πως θα κληθούν και οι κάτοικοι του Αρχαγγέλου και των άλλων περιοχών του νησιού να εμπλουτίσουν και αυτοί το μουσείο με τα ευρήματα που έχουν στην κατοχή τους .
“Το επόμενο βήμα σύμφωνα με το νομάρχη είναι η προστασία των χώρων όπου έχουν εντοπιστεί τα σπουδαία αυτά ευρήματα”, τόνισε ο νομάρχης.
Στην συνέχεια πήρε το λόγο ο δήμαρχος Αρχαγγέλου Αλέκος Παπουράς που εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του στον κ. Μαχαιρίδη ο οποίος δεν είναι όπως είπε “μονόχνωτος” νομάρχης αφού και στον τομέα του πολιτισμού έχει κάνει έργο. “Θεωρώ πως σωστά η νομαρχία επέλεξε το συγκεκριμένο χώρο στην περιοχή Λιβάδα”, τόνισε ο κ Παπουράς που αναφέρθηκε και στις αθλητικές υποδομές οι οποίες έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή. “Ο χώρος είπε ο κ. Παπουράς είναι κοντά στην εθνική οδό Ρόδου-Λίνδου είναι θα είναι εύκολα προσβάσιμος από τους τουρίστες που θα πηγαίνουν στη Λίνδο. Το μουσείο θα είναι βασικός αιμοδότης της Ροδιακής κοινωνίας και ειδικά της ευρύτερης περιοχής”.
Σύμφωνα με τον κ. Παπουρά ο δήμος Αρχαγγέλου δεν μπήκε σε αναπτυξιακή τροχιά με ευθύνη των παλαιότερων πολιτικών ηγεσιών του νησιού.
Το λόγο πήρε και ο δήμαρχος Καμείρου κ. Δημήτρης Κρητικός που ρώτησε τον καθηγητή αν έχουν βρεθεί γεωλογικά ευρήματα στην περιοχή ευθύνης του. Ο καθηγητής απάντησε πως οι έρευνες στο δήμο Καμείρου θα γίνουν αργότερα. Ο κ Κρητικός ζήτησε την βοήθεια του καθηγητή, στην υπόθεση της αξιοποίησης των ιστορικών κτιρίων που υπάρχουν στην Ελεούσα σε συνδυασμό με την παρουσίαση τις ιστορίας της ελιάς.
“Προσπαθούμε να βρούμε τρόπους για να αναδείξουμε τα ευρήματα που έχουν βρεθεί στην περιοχή μας και ειδικά στη Μεσαναγρό . Ο τρόπος ανάδειξης των στοιχείων αυτών πρέπει να είναι διαφορετικός καθώς ο κόσμος αποφεύγει τα κλασικά μουσεία”, είπε ο κ Μανώλης Σαββής.
Τον φόβο ότι στο νησί γίνεται άσκοπη διασπορά δράσεων εξέφρασε στην τοποθέτηση του ο κ Δημήτρης Κούκουλας. “Πρέπει να υπάρχει θεματική εξειδίκευση του κάθε χώρο. Αν θέλουμε να κάνουμε τα μουσεία πόλο έλξης πρέπει να τα διασυνδέσουμε με πανεπιστήμια και διαφορετικές ερευνητικές ομάδες. Σε κάθε σημείο του νησιού πρέπει να υπάρχουν διαφορετικές δράσεις για να μην προκαλούμε και σύγχυση στους επισκέπτες”, τόνισε ο κ Κούκουλας.
Στην τοποθέτηση του ο καθηγητής κ Ευάγγελος Βελιτζέλος είπε μεταξύ άλλων ενδιαφερόντων και τα εξής:
Στη γεωλογική δομή της ευρύτερης περιοχής Αρχαγγέλου, στο κεντρικό-ανατολικό τμήμα της νήσου Ρόδου, συμμετέχουν τόσο αλπικοί, όσο και μεταλπικοί σχηματισμοί. Οι αλπικοί σχηματισμοί ανήκουν στην ενότητα Αρχαγγέλου, που αποτελεί την ομόλογη ενότητα της Τρίπολης, γνωστής στην Πελοπόννησο και την Κρήτη. Στη στρωματογραφική της διάρθρωση λαμβάνουν μέρος τρεις θεμελιώδεις λιθολογικοί σχηματισμοί που είναι από κάτω προς τα πάνω: α) η ηφαιστειοϊζηματογενής σειρά των «στρωμάτων Τυρού», αποτελούμενη από εναλλαγές ηφαιστειοκλαστικών ιζημάτων, ανθρακικών οριζόντων και πηλιτών. Η ηλικία της τοποθετείται στο Κατώτερο – Μέσο Τριαδικό, όπως προκύπτει από την χαρακτηριστική πανίδα και χλωρίδα από φύκη Diplopora sp., από Κρινοειδή (Encrinus liliiformis) και από Τρηματοφόρα, β) η ανθρακική σειρά από εναλλαγές οριζόντων δολομιτικών ασβεστολίθων και ασβεστολίθων νηρητικής φάσεως και ηλικίας μεταξύ Ανώτερου Τριαδικού και Κατώτερου – Μέσου Ηωκαίνου, γ) η κλαστική σειρά του φλύσχη. Αποτελείται από εναλλαγές οριζόντων ψαμμιτών και πηλιτών που αποτελούν την κανονική προς τα πάνω εξέλιξη της ανθρακικής σειράς. Η ηλικία του είναι ¶νω Ηωκαινική – Κάτω Ολιγοκαινική.
Οι μεταλπικοί σχηματισμοί της περιοχής ανήκουν στον σχηματισμό Ασγούρου. Πρόκειται για παράκτιες θαλάσσιες Πλειο-Πλειστοκαινικές αποθέσεις με Ostrea sp., Chlamys sp., Pecten sp., Εχίνους, Κοράλλια και Βρυόζωα. Κατά θέσεις απαντά και ο σχηματισμός Ρόδου, που αποτελείται από ασβεστιτικούς ψαμμίτες του Πλειστοκαίνου με πολλά θραύσματα από Γαστερόποδα, Δίθυρα, Αρθρόποδα (Balanus sp.) και Κοράλλια.
Η ερευνητική μας ομάδα ανακάλυψε νέες απολιθωματοφόρες θέσεις στο σχηματισμό Ασγούρου μεγίστης επιστημονικής και μουσειακής σημασίας σε διάφορες περιοχές της νήσου Ρόδου, όπως Τσαμπίκα, Καλυθιές, Καλλιθέα, Φαληράκι και αλλού. Τα νέα αυτά μοναδικά ευρήματα προέκυψαν από σωστικές ανασκαφές τα τελευταία χρόνια και είναι κυρίως μια σπάνια απολιθωμένη χλωρίδα κωνοφόρων, όπως νέα είδη των Πευκίδων (κώνοι, σπέρματα, βελόνες). Τα ευρήματα των Πευκίδων είναι μοναδικά στο κόσμο, τεράστιοι κώνοι Πεύκης που έχουν βρεθεί για πρώτη φορά στους μεταλπικούς σχηματισμούς του Ασγούρου και ενδεχομένως σύμφωνα με μερικές πληροφορίες μας να υπάρχουν σε αντίστοιχες εμφανίσεις στο Πλειο-Πλειστόκαινο της Λευκωσίας της Κύπρου. Τα σπάνια αυτά Κωνοφόρα δένδρα μαζί με τα άλλα κωνοφόρα της ευρύτερης περιοχής αποτελούν ένα σπάνιο παλαιοντολογικό υλικό, που εδώ και αρκετά χρόνια η ερευνητική ομάδα πρότεινε την ορθολογική και μουσειακή τους ανάδειξη στο νησί της Ρόδου.
Η ανεύρεση των Πευκίδων στο νησί της Ρόδου στο νοτιότερο άκρο της Βαλκανικής σε ιζήματα 1,6 έως 1,8 εκατομμυρίων χρόνων είναι σημαντική καθότι για πρώτη φορά έχουμε επιστημονικά δεδομένα για την γεωιστορική εξέλιξη των Πευκίδων από εκατομμύρια χρόνια έως σήμερα.
Σε ό,τι αφορά τα Αγγειόσπερμα Δικοτυλήδονα (Πλατύφυλλα), όπως τα Liquidambar europea, Populus, Salix, Quercus, Acer και κυρίως η ανεύρεση του γένους Liquidambar europea με τη μορφή του φύλλου και του καρπού, αποδεικνύει ότι η αντίστοιχη σημερινή χλωρίδα στην κοιλάδα των πεταλούδων είναι αυτοφυής.
Στην περιοχή Αρχαγγέλου εμφανίζονται μοναδικοί ασβεστόλιθοι ηλικίας 230 – 200 εκατομμυρίων χρόνων από σήμερα με χαρακτηριστικά απολιθώματα Φυκών καθώς επίσης και Κρινοειδών και μικροαπολιθωμάτων. Η εμφάνιση αυτή που θεωρείται μοναδική στον ελληνικό χώρο παρουσιάζει μεγάλο επιστημονικό και μουσειακό ενδιαφέρον. Πιστεύουμε ότι στον σχηματισμό του Αρχαγγέλου φιλοξενούνται σπάνια απολιθώματα μεγίστης μουσειακής αξίας που θα συμβάλουν τα μέγιστα στη μουσειακή ανάδειξη των παλαιοντολογικών ευρημάτων της νήσου Ρόδου.
Επίσης στην ευρύτερη περιοχή του Αρχαγγέλου, που βρίσκεται στο κεντρικό-ανατολικό τμήμα της Ρόδου, αναπτύσσεται μια ασβεστοκλαστική σειρά από εναλλαγές πηλιτών, αργίλων, ψαμμιτών και οριζόντων λατυποπαγών ασβεστολίθων, οι οποίοι περιέχουν μια πλούσια πανίδα από Εχινόδερμα, Τρηματοφόρα, Ακτινόζωα, καθώς επίσης και Φύκη.
Οι ασβεστόλιθοι αυτοί προέρχονται από την καθίζηση εντός μιας ήρεμης θαλάσσιας λεκάνης θραυσμάτων από θαλάσσιους βενθονικούς οργανισμούς μεταξύ των οποίων εξέχουσα θέση κατέχει το κρινοειδές Encrinus liliiformis (πελματόζωο), το οποίο ζούσε εν αφθονία στους βυθούς της τότε Τριαδικής θαλάσσης και το Φύκος Diplopora sp., επίσης χαρακτηριστικός φυτικός οργανισμός της εποχής του Μέσου Τριαδικού δηλαδή μιας γεωλογικής ηλικίας πλέον των 200 εκατομμυρίων χρόνων. Πιστεύουμε ότι θα πρέπει και σε αυτή την περιοχή να ενταθούν οι έρευνές μας προκειμένου να εντοπισθούν ευρήματα μουσειακής σημασίας.
Η γεωλογική δομή της νήσου Ρόδου κατά το Πλείο-Πλειστόκαινο ευνόησε τον σχηματισμό απολιθωματοφόρων θαλασσίων, υφάλμυρων, λιμναίων και χερσαίων ιζημάτων, τα οποία φιλοξενούν μεγάλο αριθμό αξιόλογων ευρημάτων που μαρτυρούν την γεωιστορική εξέλιξη του Αιγαίου. Η ερευνητική μας ομάδα μελέτησε τις κυριότερες απολιθωματοφόρες θέσεις όπως Καλλιθέα, Φαληράκι, Λίνδος, Λάρδος, Τσαμπίκα, Καλυθιές, την ευρύτερη περιοχή Αρχαγγέλου, την Απολακκιά κ.ά. και επεσήμανε μεγάλο αριθμό απολιθωματοφόρων θέσεων μεγίστης επιστημονικής και μουσειακής σημασίας.
Η ερευνητική μας ομάδα πιστεύει ότι η μουσειακή ανάδειξη των νέων ευρημάτων θα τα καταστήσει πιο ασφαλή καθώς πολλοί ξένοι ερευνητές μεταφέρουν τέτοια ευρήματα σε μουσεία του εξωτερικού. Η δε δημιουργία των γεωπάρκων, περιπατητικών διαδρόμων και των μικρών κέντρων πληροφόρησης θα συμβάλει τα μέγιστα στην προστασία της φυσικής και γεωλογικής κληρονομιάς της νήσου Ρόδου.
