Σάββατο 30 Νοεμβρίου 2013. Ένα ηλιόλουστο πρωινό στο τελείωμα μιας τραγικής εβδομάδας. Δέχθηκα τηλέφωνο χθες από την κ. Κατσαρού Σοφία, μητέρα της 27χρονης Αναστασίας. Το ερώτημα τι έκανα, τι κάναμε σαν Υπηρεσία, σε συνέχεια της ενημέρωσης από την ΕΜΥ για εκδήλωση έντονων βροχοπτώσεων. Τα ερωτήματα αμείλικτα, το ίδιο και οι κατάρες της. Ο πόνος της ανείπωτος και κατανοητός, μα τι να απαντήσεις και πώς να της απαλύνεις τον πόνο όταν το αποτέλεσμα είναι τραγικό;
Αισθανόμενος την ανάγκη τόσο της απάντησης στην δύστυχη αυτή μάνα όσο και της ενημέρωσης όλων των πολιτών ώστε να αποφευχθεί επανάληψη τέτοιων φαινομένων, συντάσσεται η παρούσα επιστολή.
Στις 19-11-13, τρεις μέρες δηλαδή πριν την καταστροφή, είχε αποσταλεί σε όλα τα ΜΜΕ Δελτίο Τύπου της Υπηρεσίας μας το οποίο την επόμενη ημέρα δημοσιευόταν σε όλες τις εφημερίδες, με συγκεκριμένες συμβουλές, όπως «Οι μετεωρολογικές προβλέψεις για τις ερχόμενες ημέρες δείχνουν ήπιες έως έντονες βροχοπτώσεις. Για την αποφυγή δυσάρεστων καταστάσεων παρακαλούνται όλοι οι πολίτες για την επίδειξη αυξημένης προσοχής. Ιδιαίτερα θα πρέπει να προσέχουν όσοι βρίσκονται πλησίον ποταμών, ρεμάτων κλπ. για τυχόν υπερχείλιση αυτών, ενώ θα πρέπει να περιορίζονται όσο το δυνατόν οι μετακινήσεις και εάν αυτές είναι απαραίτητες, να αποφεύγεται η διέλευση ορμητικών υδάτων, είτε πεζή είτε εποχούμενοι…. Ιδιαίτερη έγνοια για όσους κατοικούν σε υπόγεια και είναι ενδεχομένως ανήμπορα άτομα…» και στο τέλος παρέχονταν προς το κοινό «οδηγίες για την αντιμετώπιση πλημμυρικών φαινομένων”, που υπάρχουν στον διαδικτυακό ιστότοπο www.fireservice.gr».
Εδώ θα πρέπει να διευκρινιστεί ότι η Πυροσβεστική Υπηρεσία λειτουργεί κυρίως κατασταλτικά, δηλαδή επεμβαίνει άμεσα όπου και όταν κληθεί για να αντιμετωπίσει ένα δύσκολο συμβάν, σύμφωνα με τους κανονισμούς λειτουργίας της .Δεν προβλέπονται προληπτικές δράσεις, ούτε έκδοση Δελτίου Τύπου, ούτε οτιδήποτε άλλο. Όλη η διαδικασία κινητοποίησης και συντονισμού των εμπλεκομένων φορέων σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης προβλέπεται από εγκύκλιο της ΓΓΠΠ και συγκεκριμένα για το 2013 από την υπ΄αρ. 5246/16-9-13 «Σχεδιασμός και Δράσεις Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων από την εκδήλωση πλημμυρικών φαινομένων» (αναρτητέα στο Διαδίκτυο με ΑΔΑ: ΒΛ9ΟΙ-ΓΓΟ). Παρόλα τα παραπάνω και επειδή οι συνθήκες προμηνύονταν δύσκολες στάλθηκαν εκτάκτως τέσσερα περιπολικά πυροσβεστικά οχήματα σε καίρια σημεία του οδικού δικτύου του νησιού και συγκεκριμένα στ’ Αφάντου, στον Αρχάγγελο, στη Σορωνή και στο Τσαίρι, σε σημεία δηλαδή που κατά το παρελθόν είχαν παρατηρηθεί πλημμυρικά φαινόμενα. Αυτά τα περιπολικά θα επενέβαιναν άμεσα μαζί με τις αντίστοιχες δυνάμεις της Ρόδου, των Απολλώνων και της Λίνδου οπουδήποτε παρουσιαζόταν κάποιο πρόβλημα. Όλα αυτά έγιναν επιπροσθέτως των προβλεπομένων από το υπάρχον «Σχέδιο Αντιμετώπισης Πλημμυρών» που υπάρχει στην Υπηρεσία μας, στα πλαίσια μιας αρτιότερης και αποτελεσματικότερης ενδεχόμενης επέμβασής μας.
Το απόγευμα ξεσπά η καταιγίδα. Πλήττει κυρίως την Ιαλυσό. Μόλις συνειδητοποιείται η κατάσταση διατάσσεται επιφυλακή του προσωπικού και προσέρχονται στις εγκαταστάσεις περισσότεροι υπάλληλοι. Τα προαναφερθέντα περιπολικά πυροσβεστικά οχήματα διασώζουν συνεχώς επιβάτες οχημάτων που παρασύρονται από τα ορμητικά νερά, όπως ακούγεται από τον ασύρματο. Ταυτόχρονα το τηλεφωνικό κέντρο δέχεται αμέτρητες κλήσεις συμπολιτών μας ότι κινδυνεύουν να πνιγούν εντός των κατοικιών τους και ζητούν τη διάσωσή τους. Ταυτόχρονα και πάρα πολλοί. Πολίτες προσέρχονταν αυτοπροσώπως στο Κέντρο Επιχειρήσεων και έδιναν τα στοιχεία ανθρώπων που κινδύνευαν ενώ άλλοι ζήταγαν επιτακτικά να συνοδέψουν οι ίδιοι τα οχήματά μας εκεί. Ολες οι δυνάμεις κατευθύνθηκαν προς τα κει. Το όλο φαινόμενο ξεπερνούσε την αντοχή οποιουδήποτε συστήματος, οποιασδήποτε οργάνωσης. Εννοείται ότι έχει κινητοποιηθεί όλος ο μηχανισμός, οι εμπλεκόμενοι φορείς και οι εθελοντικές οργανώσεις.
Στο συγκεκριμένο ποτάμι εστιάζονται τα κυριότερα προβλήματα καθώς και οι αγνοούμενοι. Σπεύδει αμέσως πυροσβεστικό όχημα που αρχίζει την έρευνα. Επικεφαλής τίθεται ένας εκ των δύο Υποδιοικητών της Υπηρεσίας μας, ο οποίος κατοικεί 100μ από το σημείο αυτό. Το νερό ορμητικό παρασέρνει τα πάντα. Οι πυροσβέστες προσπαθώντας να αυτοπροστατευθούν συνεχίζουν τις έρευνες στα πλαϊνά του ποταμού, με την ελπίδα ότι οι αγνοούμενοι πιάστηκαν από κάπου. Λίγο αργότερα ενισχύονται και με άλλες δυνάμεις και περισσότερα άτομα. Τρεις ώρες αργότερα τραυματίζεται ο επικεφαλής Αξιωματικός, ο οποίος στις απέλπιδες προσπάθειες του πέφτει στο ποτάμι και πληγώνεται. Μεταφέρεται αμέσως στο Γ.Ν. Ρόδου. Η βροχή συνεχίζεται με μικρές διακοπές. Οι επιχειρήσεις ανεύρεσης αγνοουμένων, διάσωσης κινδυνευόντων και απάντλησης υδάτων από κατοικίες σε πλήρη εξέλιξη. Με το πρώτο φως της μέρας οι επιχειρούντες ενισχύονται με ειδικές πυροσβεστικές δυνάμεις από την Αθήνα, ειδικό σκύλο-ανιχνευτή και με την χρήση ελικοπτέρου της Πυροσβεστικής και πλωτού του Λιμενικού. Η συνέχεια είναι γνωστή….
Η Ρόδος και οι ψυχές όλων μετράνε τις πληγές τους.
Όλα τα παραπάνω δεν γράφονται για να αποσειστούν οποιεσδήποτε ευθύνες αλλά για να γνωρίζουν όλοι οι πολίτες και οι προσπάθειες όλων, αρχών και πολιτών, θα πρέπει να κατατείνουν στην μη επανάληψη τέτοιων φαινομένων. Πρέπει να γίνει κατανοητό ότι κάθε Υπηρεσία, σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, σε οποιαδήποτε κοινωνία, διαθέτει μια συγκεκριμένη «χωρητικότητα» αντιμετώπισης συμβάντων. Σε περίπτωση που λαμβάνουν χώρα ταυτόχρονα πολλά συμβάντα έκτακτης ανάγκης είναι σχεδόν αδύνατον να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά. Αυτοπροστασία είναι το ζητούμενο. Προληπτικά μέτρα εκ μέρους Πολιτείας και Πολιτών. Σεβασμός στους Νόμους. Υπεύθυνη και σοβαρή λειτουργία της Πολιτικής Προστασίας σε όλα τα επίπεδα της αυτοδιοίκησης.
Αιωνία η μνήμη των δύστυχων θυμάτων. Ας δώσει ο Θεός περίσσευμα ψυχής στου οικείους τους να αντέξουν την φυσική απώλεια των ανθρώπων τους. Κι ας είναι αυτοί τα τελευταία θύματα μιας τέτοιας φυσικής καταστροφής.
Γιάννης Γαϊτανίδης
Διοικητής Πυροσβεστικής Υπηρεσίας Ρόδου
