Ο ΣΑΚΧΑΡΩΔΗΣ διαβήτης είναι μια χρόνια νόσος που προσβάλλει το 6% έως 8% του ελληνικού πληθυσμού. Τα άτομα με διαβήτη χρησιμοποιούν συχνότερα τις υπηρεσίες Υγείας και έχουν συχνές εισαγωγές στα νοσοκομεία. Οι οικονομικές συνέπειες της αντιμετώπισης των επιπλοκών του διαβήτη είναι σημαντικές, αφού αυτές απορροφούν το 12% έως 15% των κονδυλίων για την Υγεία.
Η συχνότητα του διαβήτη τύπου 2 εμφανίζει μια αύξηση σε παγκόσμια κλίμακα τέτοιου βαθμού που πολλοί ομιλούν για επιδημία. Με την αύξηση της συχνότητας του διαβήτη αναμένεται αύξηση και των επιπλοκών της νόσου. Μεταξύ των σοβαρών επιπλοκών της νόσου, όπως είναι η στεφανιαία νόσος, η νεφρική ανεπάρκεια και η απώλεια της όρασης, περίοπτη θέση καταλαμβάνουν τα προβλήματα που σχετίζονται με τα πόδια, καθώς οι ακρωτηριασμοί των κάτω άκρων είναι πολύ συχνότεροι στα άτομα με διαβήτη.
Οι συνέπειες ενός ακρωτηριασμού είναι πολλαπλοί για τον πάσχοντα (μείωση της δραστηριότητας, κακή ποιότητα ζωής, ανικανότητα για εργασία), το άμεσο οικογενειακό περιβάλλον και το κοινωνικό σύνολο (έξοδα νοσηλείας και αποκατάσταση, πρόωρη συνταξιοδότηση). Σε ένα ποσοστό της τάξης του 85% των περιπτώσεων των ατόμων με διαβήτη που οδηγούνται σε ακρωτηριασμό, η αιτία είναι η εμφάνιση εξέλκωσης στα πόδια. Η εξέλκωση με τη σειρά της μπορεί να είναι το τελικό αποτέλεσμα μιας σειράς παθολογικών διεργασιών, με κοινούς παρονομαστές τη διαβητική νευροπάθεια ή/και την αρτηριοπάθεια.
Η συχνότητα της διαβητικής νευροπάθειας είναι της τάξης του 30% και αυξάνει με την ηλικία και τη διάρκεια του διαβήτη. Η πιθανότητα ενός ατόμου με διαβήτη να εμφανίσει εξέλκωση στα πόδια είναι της τάξης του 15% ενώ η συχνότητα των ελκών στην Ελλάδα είναι 4,8%. Ανάλογα ποσοστά έχουν περιγραφεί και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες.
To κόστος θεραπείας.
Επομένως, η ανάγκη για την πρόληψη των ελκών και των ακρωτηριασμών στα πόδια είναι επιτακτική και τονίστηκε στη δήλωση του Αγίου Βικέντιου το 1993. Στη δήλωση αυτή κατέληξαν οι ειδικοί από πολλές ευρωπαϊκές χώρες και έθεσαν ως στόχο τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης ελκών και ακρωτηριασμών στα πόδια κατά 50% σε χρονικό διάστημα 5 ετών.
Η δήλωση αυτή ήταν αποτέλεσμα πολλών μελετών που κατέδειξαν ότι η συχνότητα εμφάνισης ελκών στα πόδια, και κατά συνέπεια των ακρωτηριασμών, μπορούσε να μειωθεί μέχρι και 80%. Μάλιστα, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις υιοθέτησαν τη διακήρυξη αυτή και εφαρμόζουν προγράμματα σε εθνική κλίμακα, με τη θέσπιση και λειτουργία ιατρείων διαβητικού ποδιού, προκειμένου να μειωθούν οι ακρωτηριασμοί. Πρόσφατα αποτελέσματα από χώρες όπως η Νορβηγία, η Δανία, η Γερμανία και το Βέλγιο, έδειξαν μείωση των ακρωτηριασμών μέχρι και 60%. Προς την κατεύθυνση αυτή κινούνται και οι δραστηριότητες διεθνών οργανισμών (Διεθνής Συνεργαζόμενη Ομάδα για το Διαβητικό Πόδι) και Ευρωπαϊκών Επιστημονικών Εταιρειών (Ευρωπαϊκή Ομάδα Μελέτης του Διαβητικού Ποδιού).
Τελευταία στοιχεία από την Ελλάδα έδειξαν ότι το μέσο ετήσιο κόστος της θεραπείας των ατόμων με διαβήτη ήταν 7.100 ευρώ. Ποσοστό περίπου 19% του κόστους αυτού αποδίδεται στο κόστος των φαρμάκων για τον διαβήτη, ενώ το υπόλοιπο ποσοστό δαπανάται για την αντιμετώπιση των επιπλοκών.
Μάλιστα, η ίδια μελέτη έδειξε ότι τα άτομα με διαβήτη που έχουν καλύτερη ρύθμιση έχουν ετήσιο κόστος που είναι κατά 1.500 ευρώ μικρότερο, σε σύγκριση με άτομα των οποίων η ρύθμιση δεν είναι καλή.
Οσον αφορά το άμεσο κόστος της θεραπείας των ελκών, αυτό φτάνει τα 3.800 ευρώ σε έλκη που δεν έχουν επιπλακεί από λοίμωξη, διπλασιάζεται όταν συνυπάρχει λοίμωξη, ενώ τετραπλασιάζεται όταν συνυπάρχουν λοίμωξη και αγγειοπάθεια.
Τα αποτελέσματα μιας πανελλήνιας καταγραφής που έγινε το 2008 από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, με υπεύθυνο τον κ. Κυριόπουλο, έδειξαν ότι ενώ το ετήσιο κόστος αντιμετώπισης ενός ατόμου με διαβήτη τύπου 2 ήταν 1.300 ευρώ, όταν συνυπήρχε έλκος, αυτό έφτανε τις 6.100 ευρώ, επιβαρύνοντας τον προϋπολογισμό των ασφαλιστικών ταμείων με 280 εκατομμύρια ευρώ.
Τα άτομα με διαβήτη μπορεί να εμφανίσουν έλκη μόνο όταν υπάρχει βλάβη των νεύρων ή/και των αρτηριών και ότι δεν κινδυνεύουν όλα τα άτομα με διαβήτη να εμφανίσουν βλάβες στα πόδια. Οι βλάβες στα πόδια των διαβητικών μπορούν να προληφθούν με την τήρηση ορισμένων μέτρων τα οποία είναι διαθέσιμα στα Διαβητολογικά Ιατρεία και τα Ιατρεία Διαβητικού Ποδιού, καθώς και στο site της ΕΜΕΔΙΠ (www.emedip.gr).
Η φροντίδα των ατόμων με διαβήτη που έχουν προβλήματα στα πόδια πρέπει να παρέχεται από οργανωμένα κέντρα που διαθέτουν προσωπικό με εμπειρία.
Αρκετά συχνά, παρίσταται η ανάγκη για αντιμετώπιση αυτών των ατόμων από διάφορες ειδικότητες (διαβητολόγος, αγγειοχειρουργός, ορθοπεδικός, ειδικοί με γνώση και εμπειρία στην κατασκευή ειδικών ορθωτικών υποδημάτων και πάτων). Στα οργανωμένα αυτά κέντρα γίνεται συστηματική εργασία και πραγματικά σώζονται τα πόδια των ατόμων με διαβήτη.
