Με αφορμή την παρουσία του στα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης που περιλαμβάνει έργα της συλλογής που ανήκουν στον κ. Ζαχαριάδη (συλλέκτης), ο κ. Φασιανός παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη προς την ‘δ’. Αντισυμβατικός και αντικομφορμιστής, ο μεγάλος Ελληνας ζωγράφος, πολύ… δύσκολα αποφάσισε να μιλήσει αφού δεν του αρέσουν οι “στημένες” συνεντεύξεις, ούτε η δημοσιότητα. Δεν πιστεύει ότι υπάρχουν “κανόνες” στην Τέχνη η οποία οφείλει να βασίζεται στην εντελώς προσωπική δημιουργία και στην έμπνευση. Οσο για το “ταλέντο” δεν το θεωρεί απαραίτητο, αφού δεν το… πιστεύει.
Καταλήγει, όμως να προσδιορίσει την Τέχνη επικαλούμενος μία ρήση του Ελ Γκρέκο (Δομήνικου Θεοτοκόπουλου):
• Κύριε Φασιανέ, μιλήστε μας για την παρουσία σας στη Ρόδο.
Για πολλοστή φορά βρίσκομαι στη Ρόδο. Εξάλλου έχω δεσμούς με την πόλη γιατί από την πρώτη στιγμή που άνοιξε το Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης, ήμουν και δωρητής αλλά και συνέπραξα σε διάφορες εκδηλώσεις. Η συνέχεια του Μουσείου και της Τέχνης οφείλεται σήμερα στην κ. Πάολα Νεστορίδου η οποία -ευτυχώς- έχει δώσει πολλά στην πόλη.
• Πώς κρίνετε τη σημερινή Τέχνη στην Ελλάδα; Υπάρχουν άνθρωποι που μπορούν να δώσουν πραγματικά καινούργιες δημιουργίες;
Κοιτάξτε όπως πάντα υπάρχουν καλλιτέχνες οι οποίοι μιμούνται αυτό που γίνεται στο εξωτερικό όπου σπουδάζουν και θέλουν να το μεταφέρουν στην Ελλάδα. Εγώ προτιμώ τους αυθεντικούς καλλιτέχνες που βρίσκουν αυτό το “κάτι” από μόνοι τους και δίνουν μια ξεχωριστή μορφή στον Ελληνικό Πολιτισμό. Αυτοί είναι οι μεγαλύτεροι και οι σπουδαιότεροι.
• Πολλοί καλλιτέχνες όμως διστάζουν να προχωρήσουν…
Γι’ αυτό πρέπει να τους παροτρύνουμε να μην φοβούνται. Να εκτίθενται αλλά να μην θέλουν να γίνουν γρήγορα γνωστοί μιμούμενοι μια τάση που υπάρχει αλλού. Εδώ είναι Ελλάδα, πρέπει να κάνουμε άλλα πράγματα. Είναι όπως ένα στάχυ που είναι χρυσό και βρίσκεται πάνω σε ένα βράχο.
• Εσάς πάντως, σας εμπνέει η χώρα μας με τα κλασικά στάνταρτ.
Κοιτάξτε, πιστεύω ότι κάθε δέκα χρόνια αλλάζει σε μια χώρα το ίματζ (image). Αλλά τα χαρακτηριστικά της πάντα μένουν τα ίδια. Βλέπεις το ίδιο φως, πίνεις το ίδιο νερό… Δεν χρειάζεται να μιμείσαι κάτι από το παρελθόν, το Βυζάντιο, την Αρχαία Ελλάδα για να αποδείξεις ότι είσαι Ελληνας. Ελληνας είσαι, γιατί γεννήθηκες Ελληνας και έχεις αυτά τα χαρακτηριστικά.
• Επηρεάζεστε όμως από προσωπικά στοιχεία.
Εγώ αυτό που κάνω έχει σχέση με τα βιώματα που έχω από μικρός. Οταν ζωγραφίζω έρχονται στην επιφάνεια. Και αυτά δεν έχουν καμία σχέση με κάτι που γίνεται στο Βόρειο Πόλο ή στην Αμερική ή κάπου αλλού. Δεν με ενδιαφέρει αυτό. Πάντα σκέφτομαι τη γωνιά του σπιτιού μου και την αυλή μου. Αμα δεν έχει προσωπικό βίωμα η δημιουργία, τότε δεν είναι Τέχνη.
• Μιλήσατε για τους “κανόνες” στην Τέχνη. Υπάρχουν;
Στις Σχολές Καλών Τεχνών μαθαίνεις κανόνες. Μαθαίνεις να κατασκευάζεις κάτι. Η πραγματική Τέχνη δεν έχει κανόνες. Τους δημιουργείς εσύ, ανάλογα τι θέλεις να κάνεις. Αν υπήρχαν κανόνες στην Τέχνη, όλοι θα μπορούσαν να κάνουν Τέχνη, μιμούμενοι αυτό ή εκείνο. Ενώ οι κανόνες του κάθε καλλιτέχνη ξεχωριστά, είναι δικοί του, αποκλειστικοί. Μου θυμίζει τη συνταγή ενός φαγητού. Αμα ακολουθήσεις μια συνταγή με συγκεκριμένους κανόνες θα κάνεις ένα φαγητό. Αμα ακολουθήσεις δικούς σου κανόνες θα κάνεις κάτι ξεχωριστό που θα είναι δικό σου.
• Είστε από τους μεγάλους Ελληνες δημιουργούς του προηγούμενου αιώνα. Θεωρείτε ότι αυτός ο αιώνας θα μας δώσει κάτι νέο; Η τέχνη εξελίσσεται;
Ισως να μην δώσει και τίποτε. Κάποτε πέρασαν 100 χρόνια και δεν είδαμε τίποτε νέο στην Τέχνη. Δεν μας νοιάζει η Τέχνη σε αυτόν τον αιώνα, μας δώσει ή δεν μας δώσει τίποτε. Όλα εξαρτώνται από αυτό που θα παρουσιαστεί. Δηλαδή αν ένας καλλιτέχνης θα δώσει κάτι δικό του ή όχι. Προσωπικά, δεν πιστεύω ότι η Τέχνη εξελίσσεται με κάποιο τρόπο. Εγώ για παράδειγμα, αυτά που έκανα όταν ήμουν μικρότερος, πολλές φορές ήταν πιο σπουδαία από αυτά που κάνω τώρα. Ισως να μην προχώρησα, δηλαδή, καθόλου. Για μένα, η έμπνευση έχει σημασία.
• Υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν ότι το ταλέντο παίζει πρωταρχικό ρόλο στην ζωγραφική. Τι λέτε γι’ αυτό;
Τι είναι το ταλέντο; Είναι μια ξένη λέξη. Δεν ξέρω τι σημαίνει αυτό. Δεξιοτεχνία ίσως; Ταλέντο δηλαδή, σημαίνει να είσαι ένας μάγος και να ζωγραφίζεις. Η δημιουργία δεν έχει σχέση με το ταλέντο. Δεν ξέρουμε ούτε τι θα πει αυτή η λέξη.
• Τελικά, τι είναι Τέχνη (ή τι δεν είναι;) για εσάς;
Τι είναι Τέχνη; Ο Γκρέκο έδωσε έναν καλό προσδιορισμό: Η τέχνη είναι άθλος, έμπνευση και ενέργεια απολύτως προσωπική. Αυτό λέω κι εγώ.
