Ρυθμίσεις που θα δώσουν ανάσα σε εκατοντάδες δανειολήπτες, οι οποίοι αδυνατούν να εξοφλήσουν τα χρέη τους προς τις τράπεζες αναμένεται να δώσουν τα δύο νομοσχέδια που καταθέτει εντός των ημερών στη Βουλή η υπουργός Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας Λούκα Κατσέλη. Το πρώτο αφορά στα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα και το δεύτερο στις επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες και τους αγρότες και προβλέπει πέρα από τα μέτρα για τα χρέη, αμνησία από τον «Τειρεσία» για όσους έχουν εξοφλήσει τις οφειλές τους ή τις εξοφλήσουν σε διάστημα τριών μηνών από την ψήφιση του νόμου. Το νομοσχέδιο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά εισάγει ουσιαστικά στη χώρα μας τη δυνατότητα πτώχευσης των φυσικών προσώπων, θεσμός που ισχύει εδώ και χρόνια στις ΗΠΑ και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. Υπολογίζεται ότι μέσα σε ένα χρόνο οι ληξιπρόθεσμες οφειλές των νοικοκυριών για καταναλωτικά δάνεια προς τις τράπεζες έχουν αυξηθεί κατά 70%.
Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα η υπουργός κ. Κατσέλη στις 30 Σεπτεμβρίου 2009 τα καταναλωτικά δάνεια σε καθυστέρηση έφθαναν σε αξία τα 4,1 δισεκατομμύρια ευρώ ή το 11,7% του συνόλου των 34,9 δισεκαμμύρια ευρώ. Τον αντίστοιχο μήνα του 2008 τα καθυστερούμενα δάνεια αντιστοιχούσαν στο 6,9% ή σε 2,3 δισεκατομμύρια ευρώ στο σύνολο των 33,9 δισ. ευρώ.
Λίγο καλύτερη είναι η κατάσταση στα στεγαστικά δάνεια. Οι ληξιπρόθεσμες οφειλές έχουν αυξηθεί κατά 54% σε ένα χρόνο και στα τέλη Σεπτεμβρίου έφθαναν στο 6,9% ή στο 5,1 δισ. ευρώ από τα 72,9 δισ. του συνόλου των στεγαστικών δανείων. Στις 30/9/08 σε καθυστέρηση ήταν το 4,6% που αντιστοιχούν σε 3 δισ. ευρώ από το σύνολο των 65,7 δισ. ευρώ.
Η Ρύθμιση
Για να «πτωχεύσει» ένα φυσικό πρόσωπο, απαραίτητη προϋπόθεση είναι να μην έχει περιουσιακά στοιχεία και τα τρέχοντα εισοδήματά του να μην επαρκούν για την ικανοποίηση των δανειακών του υποχρεώσεων. Σε αυτή την περίπτωση, που θα διαπιστώνεται από το Ειρηνοδικείο, το φυσικό πρόσωπο μπορεί να απαλλαγεί από τα χρέη, εφόσον όμως δεχθεί να εξοφλήσει τουλάχιστον το 10% της οφειλής, με μηνιαίες δόσεις σε διάστημα 4 χρόνων.
Αν δεν τηρήσει τις υποχρεώσεις του, τότε δεν επέρχεται η απαλλαγή από τα χρέη, ενώ για όσο διάστημα εξοφλεί συν 3 ή 5 χρόνια (ανάλογα αν πρόκειτα για μερική ή πλήρη απαλλαγή χρεών αντίστοιχα) τα στοιχεία του παραμένουν στον «Τειρεσία».
Στην ίδια ρύθμιση μπορούν να υπαχθούν και επαγγελματίες (όχι όμως έμποροι), καθώς και εγγυητές δανείων, αρκεί η περιουσιακή και εισοδηματική τους κατάσταση να πληροί τις προϋποθέσεις της προηγούμενης παραγράφου.
Η Πλήρης Απαλλαγή
Το μέτρο δίνει τη δυνατότητα της πλήρους απαλλαγής από τα χρέη ή της ρύθμισης με καταβολή ποσού κάτω του 10% μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις όπως η χρόνια ανεργία, τα σημαντικά προβλήματα υγείας και όταν το εισόδημα δεν επαρκεί για την κάλυψη στοιχειωδών βιοτικών αναγκών.
Μάλιστα το δικαστήριο μπορεί να επανεξετάζει κάθε οκτώ μήνες ή και νωτερίτερα, αυτεπαγγέλτως ή μετά από αίτηση του πιστωτή ή του οφειλέτη, αν όντως συντρέχουν οι προϋποθέσεις αυτές και να επαναρρυθμίζει τις οφειλές.
Η Πρώτη Κατοικία
Η κύρια κατοικία του οφειλέτη μπορεί να εξαιρεθεί από την υποχρέωση εκποίησης αλλά με αρκετά επαχθείς όρους. Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο προβλέπει ότι ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει την εξαίρεσή της από την ρευστοποιήσιμη περιουσία, εφόσον δεν υπερβαίνει σε έκταση το όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας (με βάση τις υπάρχουσες διατάξεις), προσαυξανόμενο κατά 30%, δηλαδή μέχρι 260 τετραγωνικά μέτρα, καθώς το αφορολόγητο όριο που ισχύει σήμερα είναι τα 200 τ.μ.
Ομως ο οφειλέτης, που θα ζητήσει την εξαίρεση, αναλαμβάνει την υποχρέωση σε διάστημα 20 χρόνων να εξοφλήσει μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας του ακινήτου, όπως αυτή θα αποτιμηθεί από το Δικαστήριο.
Μη μόνιμη αδυναμία του οφειλέτη
Σε περίπτωση που το δικαστήριο κρίνει ότι ο οφειλέτης δεν έχει μόνιμη αδυναμία αποπληρωμής των χρεών, τότε μπορεί να γίνει μία απλή ρύθμιση, χωρίς απαλλαγή από τα χρέη. Η ρύθμιση μπορεί να προβλέπει την αναστολή της περιοδικής εξόφλησης της οφειλής ως τα 2 χρόνια και στο διάστημα αυτό να καταβάλλονται είτε μόνον οι τόκοι, είτε αυτοί θα κεφαλαιοποιούνται χωρίς προηγούμενο ανατοκισμό κατά τη λήξη της αναστολής. Ενας από τους βασικούς στόχους του νομοσχεδίου είναι να ωθήσει τράπεζες και δανειολήπτες να συμφωνήσουν εξωδικαστικά σε έναν τρόπο ρύθμισης της οφειλής.
Γι’ αυτό το λόγο, η όλη διαδικασία ξεκινά με τον εξωδικαστικό συμβιβασμό, στάδιο υποχρεωτικό. Για να προσφύγει ο οφειλέτης στο δικαστήριο ζητώντας τη ρύθμιση ή την απαλλαγή, πρέπει να μπορεί να αποδείξει ότι προηγήθηκε προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Το Ειρηνοδικείο
Αρμόδιο δικαστήριο για τη ρύθμιση είναι το Ειρηνοδικείο. Σε πρώτο στάδιο το Ειρηνοδικείο πρέπει και πάλι να επιδιώξει τον συμβιβασμό, που μπορεί να γίνει με τη σύμφωνη γνώμη των τραπεζών που έχουν το 51% και πάνω των οφειλών.
Σε περίπτωση που ούτε η προσπάθεια αυτή ευδοκιμήσει, τότε ακολουθεί το τελευταίο στάδιο που είναι η δικαστική ρύθμιση ή απαλλαγή των χρεών. Το υπουργείο Οικονομίας υπολογίζει ότι θα πρέπει να προσληφθούν γύρω στους 87 ειρηνοδίκες, για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η όλη διαδικασία.
Εξωδικαστικός Συμβιβασμός: Αίτηση
Η αίτηση προς το Ειρηνοδικείο πρέπει να περιέχει την περιουσιακή κατάσταση του οφειλέτη, τα πάσης φύσεως εισοδήματα του ίδιου και της συζύγου του, τους πιστωτές και τις απαιτήσεις τους, το σχέδιο διευθέτησης οφειλών, βεβαίωση από τον Συνήγορο του Καταναλωτή, ή της Επιτροπής Φιλικού Διακανονισμού, ή της Ενωσης Καταναλωτών, ή δικηγόρου ή άλλου δημόσιου φορέα που συντρέχει καταναλωτές σε ζητήματα υπερχρέωσης από την οποία να προκύπτει η προσπάθεια του εξωδικαστικού συμβιβασμού και τέλος υπεύθυνη δήλωση για την ορθότητα των στοιχείων, συμπεριλαμβανομένων των μεταβιβάσεων ακινήτων την τελευταία στιγμή.
Εναρξη του μέτρου
Η έναρξη υποβολής αιτήσεων γίνεται τέσσερις μήνες μετά την ψήφιση του νόμου στη Βουλή και τη δημοσίευσή του σε ΦΕΚ. Ο ενδιάμεσος αυτός χρόνος μετρά για την προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού.
Ρύθμιση ληξιπρόθεσμων δανείων
Η δυνατότητα ρύθμισης ληξιπρόθεσμων δανείων που έχουν λάβει επιχειρηματίες, επαγγελματίες και αγρότες περιλαμβάνεται στο νομοσχέδιο, μαζί με τη γενικευμένη αμνησία στον «Τειρεσία» για όσους έχουν εξοφλήσει ή θα εξοφλήσουν τα χρέη σε διάστημα 3 μηνών από την ψήφιση του νόμου.
Υπολογίζεται ότι ως τον Αύγουστο του 2009 τα επισφαλή δάνεια στις τράπεζες έφθασαν τα 11 δισ. ευρώ, γύρω στο 10% του συνόλου των επιχειρηματικών δανείων.
Το τελικό σχέδιο νόμου, πέρα από δάνεια που έγιναν ληξιπρόθεσμα ή καταγγέλθηκαν μετά την 1/1/2008, δίνει τη δυνατότητα ρύθμισης σε ληξιπρόθεσμες οφειλές μετά την 1/1/2005 καθώς και σε ενήμερες οφειλές για δανειολήπτες που αντιμετωπίζουν σοβαρό πρόβλημα. Για δάνεια που καθυστερούν από την 1/1/08 και μετά δίνεται διετής περίοδος χάριτος και τοκοχρεωλυτικές δόσεις για την εξόφληση του κεφαλαίου τουλάχιστον για 5 χρόνια.
Το μέτρο ισχύει για μέχρι 1 εκατ. ευρώ ανά τράπεζα και δανειολήπτη και ως 3 εκατ. ευρώ για όλες τις τράπεζες ανά δανειολήπτη. Οι τόκοι υπερημερίας και ανατοκισμού διαγράφονται εφόσον δεν έχουν καταβληθεί.
Λιγότερο ευνοϊκοί είναι οι όροι για ληξιπρόθεσμες οφειλές από 1/1/2005 και μετά, αφού ο οφειλέτης για να υπαχθεί στη ρύθμιση πρέπει να καταβάλει το 10% της οφειλής ως τις 15/4/2010, ενώ οι τόκοι υπερημερίας /ανατοκισμού διαγράφονται μόνον αν εξοφληθεί το 50%. Ακόμα πιο περιοριστικοί είναι οι όροι για τις ενήμερες οφειλές.
