Νομοθετική ρύθμιση για την τακτοποίηση χιλιάδων καταπατημένων από ιδιώτες εκτάσεων του Δημοσίου προωθεί η κυβέρνηση. Με την απόδοση των τίτλων ιδιοκτησίας επιδιώκεται να εισρεύσουν στα κρατικά ταμεία έως και άνω των 500 εκατ. ευρώ τη διετία 2014-2015, που θα καλύψουν μεγάλο μέρος του δημοσιονομικού κενού, προς αποφυγήν πρόσθετων μέτρων που ζητά η τρόικα. Η εξαγορά των εδαφικών εκτάσεων θα γίνεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες των ακινήτων και με εκπτώσεις 25%-50% χωρίς τις αυστηρές προϋποθέσεις και εξαιρέσεις που προέβλεπαν παλαιότεροι νόμοι (Ν.719/79) που άφηναν «εκτός νυμφώνος» εκατοντάδες χιλιάδες ιδιώτες και ολόκληρα χωριά της ελληνικής περιφέρειας.
Νόμιμα όλα
τα καταπατημένα
Το υπουργείο Οικονομικών προωθεί σχέδιο τακτοποίησης χιλιάδων καταπατημένων εκτάσεων του Δημοσίου που θα τεθεί σε εφαρμογή στις αρχές του 2014. Το Ελληνικό Δημόσιο διεκδικεί την ιδιοκτησία, ήδη από το 1884, εκατομμυρίων στρεμμάτων στα οποία έχουν πλέον χτιστεί ακόμα και ολόκληρα χωριά. Υπολογίζεται ότι 2 εκατομμύρια στρέμματα γης και σχεδόν το 40%-50% των περίπου 100.000 ακινήτων του Δημοσίου κατέχονται και διεκδικούνται από ιδιώτες εδώ και δεκαετίες. Για παράδειγμα, το 1/3 της Ρόδου θεωρείται δημόσια έκταση χωρίς να έχουν δικαίωμα ιδιώτες να ασκούν δικαιοπραξίες. Το κράτος δεν μπόρεσε ποτέ να υπερασπιστεί και να διαχειριστεί τις εκτάσεις αυτές, ούτε προνόησε όμως για τις στεγαστικές ανάγκες ολόκληρων πληθυσμών που τελικά τις κάλυψαν αυθαίρετα μόνοι τους. Ετσι, παρότι το Σύνταγμα ορίζει ρητώς ότι τα ιδιοκτησιακά δικαιώματα του Δημοσίου είναι απαράγραπτα, η είσπραξη προστίμων ή η απομάκρυνση των ιδιωτών κρίνεται ασύμφορη γιατί κοστίζει πολλά στο κράτος, ενώ δημιουργεί μεγάλο κοινωνικό και οικονομικό πρόβλημα στις τοπικές κοινωνίες.
Ποιοι και πώς
θα εξαγοράσουν ακίνητα
Το νέο πλαίσιο που ετοιμάζει το υπουργείο Οικονομικών θα καθορίζει τους όρους απόκτησης νόμιμων τίτλων για τις εκτάσεις αυτές, το οποίο θα μπορούσε να αποφέρει έσοδα εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στο Δημόσιο με δύο τρόπους:
■ Αμεσα ως τίμημα εξαγοράς.
■ Κάθε χρόνο με επιπλέον έσοδα από φόρους περιουσίας και μεταβίβασης που σήμερα δεν εισπράττει από τους καταπατητές.
Οπως, όμως, τονίζουν στο οικονομικό επιτελείο, το Δημόσιο δεν θα εκχωρήσει εκτάσεις που θεωρεί ζωτικής σημασίας για την τοπική κοινωνία (αναδασωτέα κ.λπ.). Επιπλέον, εφόσον έχουν ανεγερθεί αυθαίρετα κτίσματα (κατοικίες, επαγγελματικά – αγροτικά κτίσματα, αποθήκες, ακόμη και ξενοδοχεία) η εξαγορά δημόσιου ή ανταλλάξιμου κτήματος δεν θα νομιμοποιεί τα κτίσματα αυτά. Κι αυτό γιατί υπάρχει και πάλι ο κίνδυνος μια ρύθμιση τακτοποίησης των καταπατημένων μέσω οικονομικού ανταλλάγματος να προσκρούσει σε συνταγματικά ζητήματα, όπως συνέβη με τους νόμους περί αυθαιρέτων κ.λπ. Η λύση που σχεδιάζει να δώσει ο γενικός γραμματέας Δημόσιας Περιουσίας κ. Αβραάμ Γούναρης σε ένα άλυτο εδώ και 35 χρόνια οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα στηρίζεται σε δύο άξονες:
1. Δικαίωμα εξαγοράς θα αποκτά οποιοσδήποτε κατέχει ακίνητο του Δημοσίου επί δεκαετίες ολόκληρες, χωρίς περιττές εξαιρέσεις και εμπόδια που έθετε παλαιότερα ο νόμος 719/79, εξαιτίας των οποίων έμεινε τελικά στα χαρτιά, αφού πρακτικά απέκλειε οποιονδήποτε ήθελε να κάνει χρήση του καθώς απαιτούνταν να αποδείξει, για παράδειγμα, ότι τα ακίνητα κατέχονται ή χρησιμοποιούνται από αυτόν χωρίς διακοπή, ότι τα καλλιεργεί αυτοπροσώπως και συστηματικώς, ότι δεν έτυχε άλλης γεωργικής ή αστικής αποκατάστασης, ότι στερείται άλλης αστικής ή αγροτικής ιδιοκτησίας στην περιοχή ή στην ευρύτερη περιφέρεια κ.λπ., ενώ απαγορευόταν και να μεταπουλήσει το ακίνητο πριν από την παρέλευση δεκαετίας.
2. Απλοποιεί το σύστημα υπολογισμού του τιμήματος και το καθιστά ελκυστικό για να μπορέσουν να καλύψουν νόμιμα βασικές ανάγκες στέγασης χιλιάδες ελληνικά νοικοκυριά στην ελληνική περιφέρεια. Το σχέδιο παρέχει το δικαίωμα στους ιδιώτες κατόχους των εκτάσεων να τις εξαγοράσουν από το κράτος αντί τιμήματος που θα υπολογίζεται με βάση τις αντικειμενικές αξίες και θα προβλέπονται ορισμένες εκπτώσεις.
Βασική προϋπόθεση για υπαγωγή μιας έκτασης στη ρύθμιση και νομιμοποίηση της αυθαίρετης κατοχής με εξαγορά είναι η καταπάτηση να έχει γίνει τουλάχιστον πριν από 20 ή 25 χρόνια και να συνεχίζεται μέχρι σήμερα κι αυτό να αποδεικνύεται είτε με μαρτυρίες είτε με επίσημα έγγραφα (π.χ. πρωτόκολλα αποβολής, επιβολή προστίμων αυθαίρετης χρήσης κ.λπ.).
Από 500 ευρώ
το στρέμμα
Σύμφωνα με πληροφορίες, το τίμημα θα κινηθεί σε επίπεδα χαμηλότερα της αντικειμενικής αξίας, όσον αφορά στους πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία. Εκτιμάται ότι το ποσό θα ξεκινά από 500 ή 600 ευρώ το στρέμμα. Συγκεκριμένα:
■ Ως τίμημα θα ορίζεται η αντικειμενική αξία του ακινήτου.
■ Για ακίνητα με κατοικίες ή κτίσματα, η έκταση που απαιτείται κατ’ ελάχιστον για να υπάρχει νόμιμη δόμηση (π.χ. με αρτιότητα στα 4 στρέμματα) θα προσφέρεται σε πιο χαμηλή τιμή.
■ Οποιος επιθυμεί να εξαγοράσει μεγαλύτερης έκτασης ακίνητο από όσο είναι αναγκαίο θα πληρώνει υπερτίμημα (της τάξεως του 25% πιθανότατα) για το επιπλέον τμήμα (για παράδειγμα, αν θέλει τίτλους για έκταση 10 στρεμμάτων, το υπερτίμημα θα εφαρμόζεται για τα 6 στρέμματα πέραν των 4 στρεμμάτων που απαιτούνται για να κτίσει).
■ Θα προβλέπεται οριζόντια έκπτωση (της τάξεως του 20%-30%) για ακίνητα που ο ιδιώτης αποδεδειγμένα τα κατέχει ήδη για 30 ή 50 χρόνια, αλλά και ακόμα μεγαλύτερη αν βρίσκεται στο ακίνητο για περισσότερα χρόνια, πριν από το 2013.
■ Το τίμημα εξαγοράς μπορεί να μειωθεί περαιτέρω εφόσον ο αυθαίρετος κάτοχος έχει ανεγείρει πρώτη κατοικία στη δημόσια έκταση ή είναι πολύτεκνος ή ανάπηρος.
■ Η τιμή εξαγοράς μπορεί να φτάνει στο 50% της αντικειμενικής αξίας για πολίτες με αποδεδειγμένη οικονομική αδυναμία, ενώ θα υπάρξουν και πολλές ευκολίες πληρωμής, δηλαδή εξόφληση σε πολλές δόσεις.
■ Ακριβότερο θα είναι το τίμημα εξαγοράς για καταπατημένα ακίνητα που χρησιμοποιούνται για εμπορικούς σκοπούς, όπως ξενοδοχεία και εργοστάσια.
■ Εξετάζεται το ενδεχόμενο η εξαγορά να συνοδευτεί και από φόρο μεταβίβασης, που θα καταβληθεί εφάπαξ.
Το κίνητρο για τους ιδιώτες είναι σημαντικό γιατί προσφέρει τη δυνατότητα αποκατάστασης οικογενειακών περιουσιών και κληρονομιών, ενώ μπορεί να αποδώσει και ως επένδυση. Για παράδειγμα, ακίνητο στα Δωδεκάνησα που εκποιήθηκε με τον Ν.719/77 το 1996 αντί 150.000 δραχμών (440 ευρώ) πουλήθηκε το 2003 από τον ιδιώτη αντί 800.000 ευρώ.
