Ο βουλευτής Δωδ/νήσου της Ν.Δ. κ. Μάνος Κόνσολας, προέβη χθες στην ακόλουθη γραπτή δήλωση:
Η συζήτηση για τις επικείμενες αλλαγές στον Καλλικράτη, δεν πρέπει και δεν μπορεί να περιοριστεί στην επαναχάραξη του χωροταξικού σχεδιασμού.
Παρακολουθώ με ιδιαίτερη προσοχή τον άτυπο διάλογο που έχει ανοίξει, τις προτάσεις που κατατίθενται, τις θέσεις που διατυπώνονται.
Είναι σημαντικό ότι υπάρχει, πλέον, η εμπειρία των τριών ετών από την εφαρμογή του Καλλικράτη.
Είδαμε, Μάθαμε, Πάθαμε..καιρός να Αλλάξουμε.
Για να αλλάξουμε, να διαμορφώσουμε ένα καλύτερο και πιο λειτουργικό αυτοδιοικητικό μοντέλο, πρέπει να μιλήσουμε με γωνίες, να πούμε σκληρές αλήθειες:
– O Καλλικράτης, ιδιαίτερα σε μεγάλα νησιά, όπως είναι η Ρόδος ανέδειξε την προχειρότητα με την οποία σχεδιάστηκε και επιβλήθηκε.
– Δημιούργησε μία Σοβιετικού Τύπου αυτοδιοίκηση, ένα δυσκίνητο και μη λειτουργικό σχήμα σε κάθε επίπεδο. Σ’ αυτό της διοικητικής εξυπηρέτησης του πολίτη, στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, στη διαχείριση υποθέσεων στα μικρά σύνολα, όπως είναι τα χωριά και οι πρώην κοινότητες.
– Υποτίθεται ότι θα εξασφάλιζε την οικονομική αυτοτέλεια και ανεξαρτησία των δήμων. Ποτέ άλλοτε οι δήμοι δεν ήταν τόσο πολύ εξαρτημένοι από την κεντρική εξουσία, σε ό, τι αφορά στους πόρους. Η περικοπή πόρων την τελευταία τριετία ξεπερνά το 50%.
– Με το άρθρο 94 του Καλλικράτη δόθηκαν 77 νέες αρμοδιότητες στους δήμους και με το άρθρο 204 δόθηκαν 54 νέες αρμοδιότητες στους νησιωτικούς δήμους.
Δεν δόθηκαν, όμως, ποτέ οι ανάλογοι πόροι, όπως σαφέστατα επιτάσσει το άρθρο 102 παρ. 5 του Συντάγματος. Ένα ερώτημα που προκύπτει είναι γιατί οι δήμαρχοι αποδέχθηκαν αυτές τις αρμοδιότητες, χωρίς την εκχώρηση πάγιων πόρων αλλά και όλων των προαπαιτούμενων.
Τρία χρόνια μετά, ο απολογισμός δεν μπορεί να έχει θετικό πρόσημο, παρά τις καλές προθέσεις των ανθρώπων της αυτοδιοίκησης.
Τρία χρόνια μετά, η πραγματικότητα είναι ότι η αυτοδιοίκηση μετατράπηκε σε ένα διοικητικό μοντέλο σοβιετικού τύπου που τείνει να δημιουργήσει παραλυτικές και διαλυτικές καταστάσεις.
Ας μιλήσουμε λοιπόν ανοιχτά, με ειλικρίνεια.
Ας μιλήσουμε με προτάσεις, ας συνθέσουμε όλες τις απόψεις σε μία ενιαία πρόταση για βιώσιμες και ρεαλιστικές αλλαγές σε θεσμικό και χωροταξικό επίπεδο.
Δεν μου αρέσει να επιστρέφω στο παρελθόν. Οφείλω, όμως, να επισημάνω και να θυμίσω ορισμένα πράγματα.
Το 2010 επιβλήθηκε ο Καλλικράτης, χωρίς κανένα διάλογο με τις τοπικές κοινωνίες, η υποτιθέμενη διαβούλευση ήταν ψευδεπίγραφη σε όλα τα επίπεδα.
Παραβιάστηκε και το άρθρο 5 του Ευρωπαϊκού Χάρτη Τοπικής Αυτονομίας, που η χώρα μας κύρωσε με νόμο, τον Ν.1850/1989, που προβλέπει ότι για κάθε μεταβολή των τοπικών εδαφικών ορίων πρέπει να ζητείται η γνώμη των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.
Το 2013 δεν πρέπει να ξανακάνουμε αυτό το λάθος, οι αλλαγές που θα γίνουν πρέπει να έχουν ηθική και δημοκρατική νομιμοποίηση.
Ηθική νομιμοποίηση θα έχουν αν στηρίζονται στο ρεαλισμό, στην εμπειρία που βιώνουμε τα τρία αυτά χρόνια, στον πραγματισμό.
Δημοκρατική νομιμοποίηση θα αποκτήσουν αν αποτελέσουν αντικείμενο διαλόγου, όχι σε επίπεδο κορυφής αλλά μαζί με τους πολίτες και τους φορείς των τοπικών κοινωνιών.
Ο Καλλικράτης συνδέθηκε, ως μεταρρύθμιση με τη μείωση του αριθμού των δήμων. Δημιουργήθηκαν 325 δήμοι με μέσο όρο 33.000 κατοίκων ανά δήμο. Αυτό το κριτήριο δεν ίσχυσε για νησιά όπως η Λέσβος, η Ρόδος, η Κέρκυρα εκεί πλέον που καταγράφονται τα μεγαλύτερα προβλήματα.
Είναι μύθος ότι έτσι προσεγγίζουμε τα ισχύοντα στις ευρωπαϊκές χώρες και ο μύθος αυτός καταρρίπτεται με στοιχεία:
– Στη Γαλλία υπάρχουν 36.684 δήμοι και ο μέσος όρος είναι 1.700 κάτοικοι ανά δήμο.
– Στη Γερμανία 12.431 δήμοι με μέσο όρο 6.690 κατοίκων ανά δήμο.
– Στην Ισπανία 8.110 δήμοι με μέσο όρο 5.430 κάτοικοι ανά δήμο.
– Στην Ιταλία 8.101 δήμοι με μέσο όρο 7.270 κατοίκων ανά δήμο.
Το 70 έως 95% των δήμων σε αυτές τις χώρες είναι κάτω των 5.000 κατοίκων.
Ας σταματήσει λοιπόν το παραμύθι μιας δήθεν μεταρρύθμισης, που στόχο είχε τη μείωση πόρων και δαπανών, τον κομματικό τακτικισμό, την εκχώρηση αρμοδιοτήτων και βαρών στην αυτοδιοίκηση χωρίς εκχώρηση και αποκέντρωση πόρων.
Είναι δεδομένο ότι πρέπει να προχωρήσουμε σε αλλαγές.
Σε θεσμικό και χωροταξικό επίπεδο, όπως:
– Η επιστροφή της ιδέας της αυτοδιοίκησης. Το γραφειοκρατικό και διοικητικό μοντέλο σοβιετικού τύπου δοκιμάστηκε και απέτυχε.
Χρειαζόμαστε δήμους με διοικητική ικανότητα και αυτοτέλεια, που θα προσφέρουν υπηρεσίες στους πολίτες, με ομοιογένεια γεωγραφικών και αναπτυξιακών χαρακτηριστικών. Με ολική αναβάθμιση της λειτουργίας των τοπικών κοινοτήτων, που πρέπει να αποκτήσουν κυρίαρχο ρόλο στη διαχείριση των τοπικών υποθέσεων, στην αντιμετώπιση των καθημερινών προβλημάτων, στην υλοποίηση αναγκαίων παρεμβάσεων σε ένα μικρό γεωγραφικό σύνολο.
Ο κυρίαρχος ρόλος προϋποθέτει δύο πράγματα: αρμοδιότητες και πόρους.
– Η οικονομική αυτοτέλεια της αυτοδιοίκησης. Αυτή δεν μπορεί να επιτευχθεί με την εξάρτηση από την κεντρική εξουσία αλλά μόνο με μία φορολογική αποκέντρωση. Με την απόδοση αλλά και είσπραξη από την αυτοδιοίκηση πάγιων φορολογικών εσόδων.
– Ο περιορισμός της αρμοδιότητας του Ελεγκτικού Συνεδρίου στον έλεγχο νομιμότητας των δαπανών γιατί σε πλείστες περιπτώσεις οι επίτροποι λειτουργούν στην κατεύθυνση του ελέγχου της σκοπιμότητας δαπανών, υποκαθιστούν το δήμαρχο και το δημοτικό συμβούλιο, υπερίπτανται των δημοκρατικά εκλεγμένων οργάνων.
– Ο επαναπροσδιορισμός των αρμοδιοτήτων. Καμία αρμοδιότητα χωρίς τη θεσμοθέτηση πόρων, την ενίσχυση με εξειδικευμένο προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή, στοιχεία απαραίτητα για την άσκησή της.
– Οι δήμοι πρέπει να εξασφαλίζουν διοικητική εξυπηρέτηση στον πολίτη σε όλο το εύρος του, να έχει διοικητικές δομές που θα εξυπηρετούν και το πιο απομακρυσμένο χωριό με τη χρήση νέων τεχνολογιών.
– Ο δήμοι εκφράζουν την ιδέα, την πραγματική ουσία της αυτοδιοίκησης. Πρέπει να τερματιστεί το σημερινό καθεστώς ετεροδιοίκησης που βάζει στο περιθώριο την αυτοδιοίκηση. Αυτό σημαίνει απόλυτη αρμοδιότητα και ευθύνη του δήμου στις χρήσεις γης, στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων σχεδίων τοπικής ανάπτυξης, στη διαχείριση των ελεύθερων κοινόχρηστων χώρων, στην πρωτοβάθμια υγεία, στην αδειοδότηση και αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Σε ό, τι αφορά στους νησιωτικούς δήμους, τα προαπαιτούμενα αυτά είναι μείζονος σημασίας, λόγω και των ιδιαιτεροτήτων που υπάρχουν.
Στη Ρόδο είναι δεδομένο ότι το μοντέλο που βιώσαμε τα τρία τελευταία χρόνια, δεν έφτασε απλώς στα όρια του. Δεν μπορεί να συνεχιστεί.
Μέσα από μία συνθετική διαδικασία διαλόγου, μπορούμε να οδηγηθούμε σε ένα περισσότερο ορθολογικό χωροταξικό και λειτουργικό σχεδιασμό, κάτι που αποτελεί και το μεγάλο ζητούμενο.
Μαζί με αυτή τη διαδικασία, πρέπει να κινηθεί και μία παράλληλη διαδικασία στα μεγάλα νησιά, όπως είναι η Ρόδος, η Κέρκυρα και η Λέσβος.
Η δημιουργία δομής και θεσμών μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης.
Είναι δεδομένο ότι κάθε δήμος διαθέτει αυτονομία στον αναπτυξιακό σχεδιασμό, στη διαχείριση τοπικών υποθέσεων. Απαιτούνται, όμως, διαδημοτικές συνέργειες και συνεργασίες σε τομείς, όπως η διαχείριση των απορριμμάτων, το περιβάλλον, η τουριστική προβολή μέσα από το θεσμό της μητροπολιτικής αυτοδιοίκησης στον οποίο θα εκπροσωπούνται αναλογικά και ισότιμα όλοι οι δήμοι και οι περιοχές του νησιού.
Τόσο στη λήψη των αποφάσεων και στην ποιότητα των υπηρεσιών όσο και στην ανάπτυξη των δράσεων της μητροπολιτικής λειτουργίας που πρέπει να έχουν αποδέκτη όλο το κοινωνικό σύνολο.
Συμπέρασμα: Ας ανοίξουμε επιτέλους τη συζήτηση, χωρίς φόβο, χωρίς ταμπού, χωρίς σκοπιμότητες.
